Optillende ingrediënten — OP/HEF 2023
“Heb je een idee? Grijp elke gelegenheid om erover te praten. Want samen
kom je verder dan alleen.”
— Charlotte Hopmans
OP/HEF — cultuur & natuur
Hoe kunnen cultuur en natuur elkaar (opnieuw) ontmoeten? Wat leert de natuur jou over je culturele werking? Wat als je op de barricades gaat staan? En wat als je stilstaat, vertraagt … kijkt en luistert.
Dan kom je uit bij OP/HEF, het jaarlijkse inspiratie- en netwerkevent van OP/TIL, waar doeners, denkers, durvers en dromers het woord nemen om jou te inspireren.
Dit jaar hielden we op 5 oktober 2023 halt in Middelheim, een fantastisch landschapspark waar 100 jaar beeldende kunst en natuur elke dag hand in hand gaan. Zie je daar ‘cultuur in de natuur’ of ‘natuur in de cultuur’? Weg met de opdeling! Met de botten in de modder toonden al onze gastsprekers hoe ze elke dag opnieuw werken aan kruisbestuiving, met als doel: de biodiversiteit in de cultuur- en natuursector doen bloeien.
Tijdens OP/HEF kon je luisteren, mee rond de gesprekstafel zitten of het gewoon zelf doen. We probeerden antwoorden te geven op de dingen waar jullie van wakker liggen. Geen wollige theorieën, maar bruikbare inspiratie voor de eigen praktijk.
De inzichten van die gesprekken en verhalen bundelen we hieronder samen tot optillende ingrediënten. Neem ze in je op, probeer ze uit in je werking en verspreid ze. Gooi je ramen open en laat de natuur ontkiemen, groeien en bloeien. Vandaag maken wij samen het verschil voor de toekomst.
Optillende ingrediënten
Hoe organiseer ik een evenement in de natuur?
Tijdens OP/HEF kon je deelnemen aan de sessie ‘Hoe organiseer ik een evenement in de natuur’.
Je kreeg er tips van Bert De Somviele van BOS+, Hannah Dermaux van Natuurinvest / Agentschap voor Natuur en Bos en Koi Persyn van Publiek Park.
Download hier enkele tips.
We bundelen alle interviews en artikels
rond ‘cultuur & natuur’ in een publicatie.
Bestel de publicatie
De verkennende blik
Boodschap van een kind uit de toekomst:
“Toen jij leefde werden beslissingen genomen die mijn wereld hebben gevormd. Ik leef in wat jij de toekomst noemt. Jouw generatie heeft veel invloed op mijn wereld. Jij bent deel van mij. Kan ik ook deel van jou worden?” — Merlijn Twaalfhoven
De toekomst is onder ons
Wat jij doet, beslist en nastreeft, is belangrijk voor wie na jou komt. Laat die personen vandaag meekijken. Laat hun stem doordringen tot in jouw dagelijkse orde. Kijk de toekomst recht in de ogen en ga de verbinding aan.
Simpele dromen
Als mensen zelf een mooie wereld mogen verbeelden, ziet die er vrij simpel uit. De meesten dromen van een moestuin, niet van vliegende auto’s of reizen naar Mars.
Ga voor echte connectie
Er is veel veranderd aan de manier waarop we verhalen maken, vertellen en doorgeven. De gezellige avonden rond het kampvuur hebben plaatsgemaakt voor een snelle en vluchtige online communicatie. Investeer opnieuw meer in een offline netwerk.
Maak de verandering voelbaar
In Leeuwarden (NL) trok in 100 dagen een wandelend bos door de binnenstad. Het Bosk-kunstproject, waarbij meer dan 1.000 bomen, verdeeld over 800 bakken, van locatie naar locatie verhuisden, liet de bewoners ervaren hoe het zou zijn als de stad ineens veel groener zou zijn.
Toon je collectie in openlucht
Is het mogelijk om de collectiestukken op je domein te tonen in het groen? Doe dat! Je moet niet bijbouwen. Er is geen verwarming of verlichting nodig voor het bewaren van de buitenkunst. En door ze op het domein te houden, beperk je ook het transport van personeel en kunst.
De concrete blik
Zet het proces centraal
Door zelf zout te ontginnen, aardappels te poten, zonnebloemolie te fabriceren … maakte kunstenaarscollectief De Hoop helemaal zelf frietjes. Buurtbewoners uit een appartementsblok werden deel van het project door thuis aardappelen en zonnebloemen te telen. Niet de opbrengst, maar het bewustzijn dat je in de hoofden van de mensen plant, is belangrijk. Net als het feit dat je mensen samenbrengt.
Prikkel je publiek
Lanceer boodschappen uit het hart. Laat je publiek stilstaan. Zet aan tot reflectie. Zullen we ooit nog water uit de Schelde drinken? Wie deze vraag combineert met zicht op die blauwe stroom spreekt rechtstreeks tot de verbeelding van zijn publiek.
Duurzaam samenwerken
De cultuur- en natuursector zijn in se twee aparte werelden. Het vraagt tijd om dezelfde taal te leren spreken. Met een open geest naar elkaar kijken en duidelijke afspraken maken, is belangrijk. Maar om te kunnen groeien in een samenwerking moet je die ook verduurzamen. Investeer in elkaar op lange termijn.
Communiceer bewust over transport
Promoot eerst om met het openbaar vervoer, te voet of met de fiets naar een voorstelling te komen, en stimuleer wie alsnog met de wagen wil komen om te carpoolen. Leg shuttles in naar moeilijk bereikbare plaatsen en vertel hoe je vlot op de locatie geraakt.
Combineer cultuur met natuurbeleving
Neem je publiek mee op een wandeling door de natuur vóór ze op de plek van het evenement arriveren, deel unieke weetjes over het natuurgebied …
Sta stil bij je digitaal gebruik
Data die wij online opslaan, stoten een grote hoeveelheid CO2 uit. Sta stil bij de manier waarop je documenten bewaart, sociale media gebruikt …
Spreek voor de levenden
Hou in de beslissende organen van je organisatie een stoel vrij voor bijvoorbeeld een bos of een rivier. Laat iemand toe die mag spreken voor de levende organismen.
Bundel je goede praktijken
Deel praktijkvoorbeelden op je website, bundel ze in een boekje, praat erover … Zo help je ook anderen om hun duurzaamheidsverhaal vorm te geven.
De andere blik
“De natuur is geen decor,
maar een actor.”— deelnemer OP/HEF 2023
Informeer je
Lees het charter van het Agentschap voor Natuur en Bos als je een event in de natuur wil organiseren. Enkele tips: respecteer de broedtijd van de vogels, organiseer eerder iets overdag dan ‘s nachts en zorg voor een lage parkeerlast.
Meten is weten
Breng in kaart wat je al doet en wat nog niet. Bekijk van daaruit: Wat kunnen we verbeteren? Hoe pakken we dat aan? En ga vervolgens op zoek naar de juiste ecopartners.
Schrijf een brief
Je hoeft niet meteen een actieplan te schrijven. De start kunnen ook intenties, dromen en wensen zijn. Door een brief aan de natuur te schrijven, kom je in beperkte tijd tot een concrete weg.
“We vieren elk jaar de start van de lente. Een feest van verbondenheid en solidariteit. Met elkaar. Met de natuur. Want wij zijn deel van die natuur. Dat mogen we niet vergeten.”
— Faridez Ghalandari, Noroez-comité
Ga op zoek naar de juiste methodiek
Hoe kan je met verschillende organisaties vlot over hetzelfde thema praten? Ga op zoek naar de juiste methodiek die helpt om te verbeelden. Voorbeeld: hang foto’s van de natuur op, laat elke deelnemer een beeld kiezen, verzin per twee een miniverhaal over de gekozen foto’s, vat dat verhaal samen in één woord dat verband houdt met ecologie, koppel een definitie aan dat woord en deel je definitie met de groep.
Denk na over de bewoording
Wil je een zo breed mogelijk publiek bereiken? Denk goed na over de manier waarop je het klimaatthema in de markt zet. Het woord ‘crisis’ remt sommige mensen af. Zoek naar een positieve benadering.
De concluderende blik
Gebruik kunst om tot actie te komen
Een gezonken huis in de vijver van het Vondelpark in Amsterdam (het decor voor een dansvoorstelling) doet je de klimaatcrisis ‘voelen’. Climate artivism gebruikt kunst om aandacht te vragen voor het klimaat, om mensen op een positieve manier tot actie te bewegen.
Hou het kind in je wakker
Om tot oplossingen te komen, moet je het kind in jezelf blijven omarmen. Blijf met verwondering en een open geest naar de wereld kijken. Lukt je dat niet meer? Betrek kinderen of kunstenaars en je komt tot de meest creatieve oplossingen en inzichten.
Sta stil
Ben je nog altijd op weg naar jouw doel? Soms moet je stilstaan om te zien of je nog de juiste richting opgaat.
Disclaimer
Deze ‘optillende ingrediënten’ zijn een bundeling van meningen, inzichten, suggesties, ambities en ideeën van de sprekers en deelnemers aan het inspiratie- en netwerkevent OP/HEF op 5 oktober 2023. Aan deze ingrediënten kunnen geen rechten worden ontleend. Andere ingrediënten worden niet uitgesloten.
De dag vond plaats in het Middelheimmuseum in Antwerpen. Layla El-Dekmak was onze host. Lien Verwaeren (OP/TIL) sprak het welkomstwoord uit. Merlijn Twaalfhoven nam het publiek mee op een mentale minitrip naar de toekomst. Sara Weyns (Middelheimmuseum) & Annick Van Stevens (Antwerpse groendienst) verzorgden de openingstalk, de verkennende blik. Katinka de Jonge, Laurens Mariën, Zoë Brennan & Marie Malingreau (De Hoop), Sophie Detremmerie & Tom Wezenbeek (festival STROOM), Franky Devos (VIERNULVIER), Bert De Somviele (BOS+), Hannah Dermaux (Agentschap voor Natuur en Bos), Koi Persyn (Publiek Park), Esther Koshari (Paradise City), Kristof Schurmans & Lara Van Oudenaarde (Rock Herk), Farideh Ghalandari (Noroez-comité), Elena Borisenko (vzw Kleurenpalet), Rone Fillet (De Veerman) en Maïté De Haan (Troebel) gaven een inkijk in hun grensverleggende praktijken. Charlotte Hopmans hield een slotpleidooi voor een duurzame toekomst. Mudra-dans en sitar verzorgden een artistiek slot, waarna Opya de afsluitende drink animeerde met een dj-set: een muzikale dialoog tussen planten, mens en technologie.
OP/HEF is hét event van OP/TIL, voor cultuurmakers met lef.
© 25/10/2023 — Tekst: Veerle Weeck