Druivengemeenten werken samen en geven de regio meer pit
Hoe geef je vorm aan het lokale en bovenlokale culturele veld? Hoe stimuleer je tot het maken en beleven van cultuur? En wat voor rol speel je dan? Leer de 19 intergemeentelijke samenwerkingsverbanden rond cultuur kennen. Peter Van den Berge stimuleert samenwerking in de Druivenstreek.
Tekst / Jiska Agten
“Iedereen moet mee zijn met je verhaal en dan kunnen er mooie dingen groeien.”
De partners van de intergemeentelijke samenwerking Druivenstreek zijn doeners. Nog geen drie maanden nadat coördinator Peter Van den Berge aan zijn job begon, kon hij al een dossier voor de UiT-pas indienen. “De partners hadden al veel voorbereid, dus ik kon meteen binnenkoppen, dat gaat onze samenwerking een boost geven”, verzekert Peter.
Wat vooraf ging …
Op de eerste dag van 2020 ging de intergemeentelijke samenwerking officieel van start, op 1 augustus kwam Peter aan boord als coördinator: “Van nul beginnen is natuurlijk niet gemakkelijk, maar gelukkig was er vanaf eind 2019 al veel in gang gezet. De cultuurverantwoordelijke van Tervuren nam de coördinatorrol tijdelijk op zich – natuurlijk niet zo uitgebreid als ik nu – en ze heeft mij een hoop handige informatie doorgespeeld. Ik heb het voortraject ook gevolgd van aan de zijlijn, vanuit het perspectief van een deelnemer. Daarnaast is het handig dat ik al een goed netwerk had in de regio. Ik woon in Overijse en werkte hiervoor als leerkracht in Tervuren, daardoor kende ik al vrij veel mensen van bij de start.”
Hoe heb je de opstart aangepakt?
Peter: “De eerste twee maanden heb ik gelukkig heel wat mensen persoonlijk kunnen spreken. De coronasituatie liet dat gelukkig toe op dat moment. De afdelingshoofden vrije tijd, onze raad van bestuur, enkele burgemeesters: we maakten kennis en we konden het hebben over de verwachtingen van deze intergemeentelijke samenwerking. In die fase lag de cultuurnota continu naast mij, als een constante.”
“De intergemeentelijke samenwerking operationeel krijgen, was een van mijn eerste doelstellingen: lijn en structuur aanbrengen in de bestaande werkgroepen, ingeslapen werkgroepen terug opstarten, het netwerk verder uitbouwen met externe organisaties, ook OP/TIL leren kennen. Tegelijk was er niet veel tijd om stil te staan en na te denken: ik werd er gewoon ingegooid. Heel wat werkgroepen bestonden al, plots kreeg ik een uitnodiging en voilà, ik kon mijn rol beginnen invullen.”
“In de beginfase lag de cultuurnota continu naast mij, als een constante.”
Die cultuurnota die constant naast je lag, wat staat daarin?
Peter: “Eerst is er een visie opgemaakt: we willen zoveel mogelijk mensen laten deelnemen aan vrijetijds- of culturele activiteiten. Daarop is een SWOT-analyse gedaan en zo zijn er 4 duidelijke doelstellingen geformuleerd.”
- Structurele samenwerkingen opzetten waarin partners elkaar ontmoeten en versterken en waarin ze efficiënt en professioneel samenwerken. “Dat vat het doel van onze intergemeentelijke samenwerking samen.”
- In de Druivenstreek participeren zoveel mogelijk mensen aan vrijetijdsactiviteiten. “De lancering van de UiTPAS zal ervoor zorgen dat nog meer mensen de weg vinden naar vrijetijdsactiviteiten. Dat project was al goed voorbereid, en zo konden we ons dossier in oktober al indienen. Ondertussen is het goedgekeurd en de UiTPAS-werkgroep is gestart. Alle 5 gemeenten van onze intergemeentelijke samenwerking gaan deelnemen en ook de 3 gemeenschapscentra van de Rand.”
- De noden en wensen van de inwoners en maatschappelijke tendensen geven mee vorm aan de vrijetijdswerking. “Waar hebben verenigingen en vrijwilligers nood aan en hoe kunnen wij dat vanuit onze bovenlokale rol ondersteunen? In plaats van een evenement in één gemeente te organiseren voor een publiek van 50 mensen, doen we het voor verschillende gemeenten tegelijk zodat we een groter publiek bereiken. Voor de vrijwilligers zijn we een digitale vrijwilligersdag op poten aan het zetten. Zo kunnen we hen motiveren en inspireren in deze niet-alledaagse tijden en zo krijgen ze ook de kans om elkaars vereniging beter te leren kennen, een vraag die opdook in het voortraject.”
- Er zijn ruime mogelijkheden voor de creatie, de beleving en de beoefening van vrijetijdsactiviteiten. “Hier ligt de focus op mensen met elkaar verbinden, bijvoorbeeld amateurkunstenaars. Jazz met pit, is een mooi voorbeeld in onze regio. Dat is gegroeid uit een relatief groot jazzfestival dat vroeger in Hoeilaart bestond, ondertussen zijn er al concerten in vier gemeenten en hopelijk kunnen we in 2022 in alle 5 onze gemeenten jazz op een laagdrempelige manier tot bij het publiek brengen. Daarnaast is er het project Noen, waarbij we het volledige aanbod samenbrengen van cultuur en sport voor senioren – of mensen die vrije tijd hebben in de namiddag.”
Waar hebben verenigingen en vrijwilligers nood aan en hoe kunnen wij dat vanuit onze bovenlokale rol ondersteunen?
Wie zijn jullie belangrijkste partners?
Peter: “Naast de gemeenten en vzw de Rand zijn dat ongetwijfeld de cultuur- en gemeenschapscentra. Er zijn nog andere culturele partners zoals het Afrikamuseum in Tervuren en enkele kunstenaars die in onze regio wonen, maar met hen zaten we nog niet rond de tafel.”
Tijd om te groeien
Hoe zorg je ervoor dat het partnerschap een echte samenwerking wordt?
Peter: “Waar ik vooral op probeer te letten, is dat er voldoende teruggekoppeld wordt tussen de verschillende werkgroepen, de stuurgroep en de raad van de bestuur. In het begin hebben we ook een afsprakennota gemaakt zodat duidelijk is wie het aanspreekpunt is voor welk thema. Zo wordt het geen wildgroei waarbij iedereen naar iedereen begint te bellen of te mailen. Dat moet nog wel groeien, natuurlijk. Dat soort afspraken staat relatief snel op papier, maar in de praktijk heeft het wat meer tijd nodig.”
Afspraken over wie voor wat het aanspreekpunt is, staan snel op papier, maar in de praktijk heeft het wat meer tijd nodig.
Zelf heb je een politieke achtergrond, is dat een voor- of eerder een nadeel?
“Dat ik veel mensen ken, is zeker een voordeel. Voor de duidelijkheid: toen ik de job als coördinator van de intergemeentelijke samenwerking aannam, heb ik mijn politiek mandaat volledig stopgezet. In deze job is het heel belangrijk om je neutraliteit te bewaren zodat je met mensen uit verschillende politieke hoeken kan samenwerken. Dat ik zowel de logica van de politiek als die van de cultuursector kan volgen, is wel handig. Soms weet ik daarom welke gevoeligheden er leven bij het bestuur en misschien heb ik vanuit mijn achtergrond wat meer oog voor een zo goed mogelijke samenwerking met administraties en politieke mandatarissen.”
Identificeren mensen uit de regio zich met de Druivenstreek?
Peter: “Voor een groot stuk wel. Er zijn vier uitgesproken Druivengemeenten: Overijse, Hoeilaart, Huldenberg en Tervuren. Voor Bertem is er nog het meeste werk om hen het gevoel te geven dat ze erbij horen. Ook de bereikbaarheid en mobiliteit zijn een reden waarom mensen niet snel naar een andere gemeente gaan voor een culturele activiteit. Dat los je natuurlijk niet zomaar op. Met de auto of fiets is het te doen, maar met het openbaar vervoer is het moeilijker om van de ene gemeente naar de andere te gaan, zeker na een avondactiviteit. We moeten proberen daar oplossingen voor te zoeken.”
“Ik denk ook dat we veel in beweging kunnen zetten door het aanbod in de verschillende gemeenten beter te promoten bij alle mensen in onze regio. Vandaag zijn er in onze regio twee cultuurabonnementen. Om te beginnen gaan we de communicatie samenbrengen. In een tweede fase kunnen we ook het aanbod beter op elkaar af te stemmen en misschien kunnen de twee abonnementen op termijn samensmelten tot één abonnement.”
Iets op poten zetten en gaan
Is het op sommige momenten moeilijk om korte en lange termijn met elkaar te verzoenen?
Peter: “Ik ben heel ambitieus begonnen met een aantal ideeën te lanceren, maar we hebben geen enkel idee kunnen uitvoeren omdat de partners te druk bezig waren met andere projecten, onder meer door de coronacrisis. Dus ik heb meteen ontdekt dat ik volledig afhankelijk ben van de partners: als niemand mee op de kar springt, dan wordt het niks. Dat is jammer, want ik vind het plezant om gewoon iets op poten te zetten en ervoor te gaan. Daarom probeer ik het nu anders aan te pakken en mijn verbindende rol beter uit te spelen. Zo komen er toch dingen op gang, zoals onze virtuele vrijwilligersdag.”
Wat zijn volgens jou de grootste uitdagingen voor de toekomst?
Peter: “Zorgen dat het aanbod wat diverser wordt. Er is in onze regio een ruim aanbod aan cultuur, maar er wordt nog te vaak gemikt op hetzelfde publiek. Efficiënter communiceren is een eerste stap, het aanbod diversifiëren is zeker ook een werkpunt. Soms is het net iets te makkelijk om te zeggen: wat we nu hebben loopt goed dus waarom zouden we op zoek gaan naar andere dingen. Om dat te bereiken is het belangrijk dat we over sectoren heen kunnen samenwerken rond vrije tijd. Een voorbeeld: de programmatoren in de cultuurcentra programmeren nu zonder veel interactie met de jeugd zelf. Ook de jeugdconsulenten van de gemeenten kunnen nuttige input geven.”
“Daarnaast is het belangrijk dat we onze samenwerking levendig houden. Het probleem was tot nu toe dat er iets opgestart wordt, en na 6 maanden of een jaar valt het stil. Dus we moeten zorgen dat er voldoende drive is zodat de goesting om door te zetten blijft. Inspireren is ook een heel belangrijke taak van een intergemeentelijke samenwerking. Ik deel ideeën, bijvoorbeeld van andere regio’s of organisaties, zodat we geprikkeld blijven om op lange termijn te denken.”
“Voor mij voelt de samenwerking binnen de werkgroepen en het netwerk in z’n geheel positief aan. Er zijn mooie dingen aan het groeien. Mensen voelen de voordelen in zo’n intergemeentelijke samenwerking: voor henzelf, voor hun job, voor de gemeente waarvoor ze werken.”
Dus ik heb meteen ontdekt dat ik volledig afhankelijk ben van de partners: als niemand mee op de kar springt, dan wordt het niks.
GE/LEERD
Ik merk soms dat de verschillende gemeenten op verschillende snelheden zitten. Het is niet altijd evident om dat op elkaar af te stemmen, wel noodzakelijk. Je kan maar verder als je iedereen meekrijgt in je verhaal. Op zich zijn die verschillen logisch: er zijn 2 grote en 3 kleine gemeenten en daartussen zijn er ook nog eens grote verschillen.
GE/LUKT
“Dat we de UiTPAS zo snel op de rails hebben gekregen, is iets waar we trots op zijn. Die pas is voor ons een mooie tool om de intergemeentelijke samenwerking een boost te geven. Omdat er veel communicatiekanalen aan verbonden zijn, laten we mensen kennismaken met ons aanbod. Zo kunnen we ons bestaande aanbod beter ontsluiten én zicht krijgen op wat we missen.”
De UiTPAS is voor ons een mooie tool om de intergemeentelijke samenwerking een boost te geven.
Wat betekent cultuur voor jou?
Het is een sociaal gebeuren dat mensen op één of andere manier samenbrengt. Samen een voorstelling of lezing beleven, mensen met dezelfde interesses ontmoeten. Om cultuur te kunnen laten ontstaan, is het heel belangrijk dat mensen ruimte krijgen om iets te creëren. Een podium geven, een plek om te oefenen, maar ook ruimte voor inspiratie en tijd om te groeien. Voor cultuur is dat niet altijd even voor de hand liggend als voor sport. Als je interesse hebt in een sport, vind je gemakkelijk een club of vereniging. Als je wil schilderen of muziek maken, is het soms moeilijk om mensen te vinden die op jouw golflengte zitten.
Als ik zelf cultuur beleef, is dat puur om me te ontspannen. Ik heb een brede smaak met een voorkeur voor humor om mijn gedachten te verzetten, een beetje te relativeren. Ontroering mag ook, maar liefst met een kwinkslag.
De partners van Intergemeentelijke Samenwerking Vrijetijd Druivenstreek
- De kern bestaat uit 5 gemeenten: Bertem, Hoeilaart, Huldenberg, Overijse en Tervuren.
- Vzw de Rand is structurele partner.
- GC Den Bosuil uit Jezus-Eik (deelgemeente van Overijse) is heel actief in het vrijetijdsleven in de regio.
- De Kam uit Wezenbeek-Oppem en De Lijsterbes uit Kraainem bieden samen met Tervuren een cultuurabonnement aan.
Dit interview werd afgenomen in december 2020.
Peter Van den Berge
Sinds 1 augustus 2020 is Peter coördinator van de intergemeentelijke samenwerking Druivenstreek.
Sinds 1 januari 2020 is hij freelancer in bijberoep rond communicatie, sociale media … Tot juni 2020 was Peter leerkracht Maatschappelijke Vorming en ICT-ondersteuner in GiTO Tervuren.
Van 2007 tot 2019 was hij schepen in de gemeente Overijse.
“Om cultuur te kunnen laten ontstaan, is het heel belangrijk dat mensen ruimte krijgen om iets te creëren.”
